Platte aarde anno 2024, 2

Kriebelt het bij u om zich tijdens een bijeenkomst van volwassenen die geloven dat de aarde plat is, op te werpen als verdediger van een sferische aarde? Nah, bij mij nu ook niet bepaald. Het is nochtans het geplande sluitstuk van een septemberweekendje keuvelen over de vorm van de aarde.

Er is natuurlijk niets beters dan een gemeenschappelijke tegenstander uit te nodigen, eerder dan eerst zelf onderling een consensus te bereiken over cruciale aspecten van de platte aarde. Is er nu bijvoorbeeld een firmament of geen firmament en waaruit bestaat die eventuele koepel dan? Is er een ijsmuur of niet? Zo ja, hoe hoog is die en heeft de gestage groei van die ijsmuur zoals het laatste decennium besproken in tal van groepjes op de sociale media te maken met de invloed van het klimaat of van de iconografie van Game of Thrones? Wat met Antarctica: is dat een ijsvlakte bezaaid met andere ‘werelden’ of niet. Indien ja, hoeveel, welke en waar?

Maar ach, er is niets dat meer verbindt dan een potje georganiseerd antagonisme tegenover een buitenstaander. Daar kunnen écht eigen onderzoek, kritische reflectie op de eigen ideeën en die van mede-platteaarders, zelfkritiek, zelfreflectie en consensusdenken niet tegenop.

Acht jaar na zijn eerste European Flat Earth Conference organiseert Frans Heslinga een tweede editie. Voor zondag lijkt de affiche interessant, maar er is geen enkele garantie dat de aangekondigde sprekers ook komen. Dat bleek alvast bij de eerste editie, toen van de internationale gasten er amper twee kwamen opdagen.

Op de sprekerslijst van zondag 29 september vinden we opnieuw Frans Heslinga en Steven Walker terug. Hen heb ik in het eerste deel van dit tweeluik kort voorgesteld.

Jordan Mitrev

Deze Poolse fundamentalistische christen, chemtrailexpert en platteaarder met een wel heel Bulgaarse naam, was ook al een gastspreker tijdens de eerste EFEC in 2016. In mijn verslag schreef ik toen:

De voordracht van de Poolse katholieke creationist Jordan Michow [in 2024 blijkbaar Mitrev, dus] was minder interessant. Zijn wereldbeeld is even plat als zijn nationalisme (genre “Columbus was een Poolse prins”) en zijn taalgebruik (genre “Nazi-NASA”). Verantwoording voor zijn rabiaat antisemitisme vindt hij dan weer in de roemruchte Protocollen van de wijzen van Sion, een vervalst geschrift waarin uit de fictieve doeken wordt gedaan hoe de joden uit zijn op de wereldoverheersing. De lezing van deze cartooneske platte-aarder is er eentje om snel te vergeten.

Ik vind online niets terug over de brave man.

Maarten de Boer

De Boer is een diepgelovige christen en hij zal op 29 september een antwoord formuleren op de vraag of de natuurkunde het idee van een platte aarde ondersteunt. We moeten zijn website niet lezen om te vermoeden dat hij volmondig “Ja!” zal zeggen.

In voorbereiding tot de conferentie en geïnspireerd door haar sprekers heb ik zelf een beetje eigen onderzoek gedaan. Wat meteen opvalt op zijn pagina “platte aarde: natuurkundige redenen en feiten”, is de afwijzing van de zwaartekracht én de verwijzing naar de website van het Amerikaanse National Center for Science Education.

Het is op zich eigenaardig dat een hyperreligieuze platteaarder een beroep doet op een organisatie die sinds de jaren 1980 alles uit de kast haalt om de wetenschappelijke onderbouwing van onder andere de evolutietheorie en de klimaatsverandering te vertalen naar lesmateriaal.

Ook over de vorm van de aarde is er het een en het ander terug te vinden op de website die de Boer zo graag citeert: zo stoot ik in tegenstelling tot de Nederlandse platteaarder op artikels zoals Flat out wrong (2016), Taking the Voliva Challenge! (2014, over de creationist Voliva van Zion City die een prijs uitloofde aan degene die kon bewijzen dat de aarde sferisch is, maar die uiteraard nooit uitbetaalde) en The Sun Revolves Around You? Narcissism on a Cosmic Scale (2014).

Volg ik de link naar het fragment over Universal gravity, universele zwaartekracht dat De Boer gebruikt als illustratie, dan stoot ik op een waarschuwing:

[Textbook disclaimers are down, but not out. This satirical look at “only a theory” disclaimers imagines what might happen if advocates applied the same logic to the theory of gravitation that they do to the theory of evolution.]

Via deze link kan u doen wat De Boer niet gedaan heeft: het allemaal eens rustig nalezen!

Ik ga hier niet de hele website van De Boer bespreken, maar we vinden er de gebruikelijke platitudes en clichés terug die platteaarders tot in den treure blíjven herhalen. Net als bij een Peter Vereecke blijkt al snel dat het “eigen onderzoek” zich beperkt tot het aan elkaar rijgen van enkele succesvolle maar misleidende memes.

Enkele voorbeelden: wetenschapper en onder meer ballonvaarder Auguste Piccard zou na zijn ballonvaart in de jaren 1930 geschreven hebben dat de aarde plat was. Althans volgens de meme, niet volgens de geschriften van Piccard zelf. Een beetje onderzoeker zou die geraadpleegd hebben.

Het idee dat verschillende oude culturen een platte aarde voorstonden, heeft niets met natuurkunde te maken. De voorbeelden zijn aan de absurde kant: zo zijn het net de Oude Grieken Pythagoroas, Plato en Aristoteles die overtuigd waren van een sferische aarde. De Romeinen volgden hen hierin. Ook de Perzische geleerden van de zogenaamde Gouden Periode wisten dat de aarde ruwweg bolvormig was.

Dit heeft allemaal eerder te maken met de zogenaamde Meme Wars waarover bijvoorbeeld Joan Donovan, Emily Dreyfuss en Brian Friedberg schreven, eerder dan met rechtgeaard natuurkundig, wetenschappelijk onderzoek. En hiermee trap ik uiteraard een open deur van formaat in.

Darren Nesbit

Een zestal jaar geleden werd Darren Nesbit opgevoerd in itv’s ochtendshow This Morning. Hij was een van de “Men Who Believe the Earth Is Flat”.

In ruwweg dezelfde periode haalt Nesbit de internationale pers. Big Think schreef:

Darren Nesbit […] believes Earth is diamond-shaped and supported by pillars, with the North and South poles in opposite corners.

Nesbit haalde zelfs De Morgen:

Een van de meest fascinerende theorieën kwam van spreker Darren Nesbit. Hij gaf een antwoord op de vraag: “Waarom vallen vliegtuigen dan niet van de aardrand?”. Zijn theorie: ‘Het pacmaneffect’. Wanneer een object de rand van de aarde bereikt, dan teleporteert het naar de overkant, net zoals in het computerspel pacman.

Midden 2023 haalt Nesbit opnieuw de pers, deze keer met zijn tijdschrift The Light, wat BBC omschrijft als “UK’s conspiracy theory newspaper that shares violence and hate“. Wikipedia omschrijft het tijdschrift dan weer als

The paper has been criticised for spreading COVID-19 misinformation, anti-Semitic conspiracy theories, Holocaust denial and death threats. It regularly prints articles written by conspiracy theorist Vernon Coleman, and according to a review from Harvard Kennedy School “includes content that is aimed at prompting participation and activism amongst adherents of conspiracy theories, rather than simply presenting information”. The paper has called for executions of journalists, politicians and doctors, leading it to being described as containing ‘extremist propaganda’.

Anders gezegd, met Nesbit komen we in de buurt van wat Kelly Weil beschrijft als Flat and Fascist, en dat is hoofdstuk 8 in haar boek in haar boek Off the Edge. Flat Earthers, Conspiracy Culture, and why People Will Believe Anything.

Het meest saaie aspect van het platteaardegedoe is het oeverloos gelul en geneut over de vorm van de aarde. Het meest angstaanjagende aspect ervan is de liefde en verbinding die het genereert tussen religieuze en politieke extremisten.